Thấy gì qua tên rượu?
Các loại rượu vang do Mỹ sản xuất thường đặt tên theo kiểu trước hết là tên giống nho làm ra loại rượu đó, chẳng hạn như Chardonnay, Merlot hay Zinfandel, sau đó mới tới tên vùng đất trồng nho như Sonoma Valley hay California.
Trong khi đó tình hình lại hoàn toàn ngược lại ở các loại rượu vang châu Âu. Địa danh quen thuộc nhất trong tên các loại rượu vang châu Âu là Champagne, đây là tên vùng đất trồng rất nhiều nho ở Pháp. Những khác biệt này một phần là do sự đa đạng của giống nho ở châu Âu, chỉ tính riêng Italia đã có tới hơn 2000 giống nho các loại.
Phân biệt các loại rượu
Các loại rượu vang đỏ được làm từ những quả nho vỏ màu sẫm. Vỏ nho được loại bỏ trong quá trình lên men, chính các chất như tannin, pigment (còn gọi là anthocyanin) có trong vỏ đã tạo ra màu sắc tự nhiên cho rượu. Đa số các rượu vang đỏ như Zinfandel và Petite Sirah đều được coi là những loại có nồng độ cao và thành phần phức tạp còn các loại khác như Merlot và Pinot Noir thì nhẹ hơn.
Rượu vang trắng được làm từ nhiều loại nho khác nhau song các loại có vỏ màu vàng và màu xanh là phổ biến nhất, ngay cả những loại nho sẫm màu vẫn có thể sản xuất được rượu vang trắng nếu vỏ nho được loại bỏ sớm hơn. Đa số các loại rượu vang trắng như Chardonnay, Chenin Blanc và Pinot Gris đều uống ngon nhất khi mới làm. Rượu vang trắng có nồng độ nhẹ rất đặc trưng.
Các loại rượu vang hồng thường bị nhầm là được pha trộn giữa rượu vang đỏ và rượu vang trắng. Điều này có thể đúng với các loại rượu vang rẻ tiền và sản xuất hàng loạt như Blush. Tuy nhiên với những loại chất lượng cao kiểu như White Zinfandel và Grenache thì lại được làm từ những loại nho màu sẫm đã bỏ vỏ để tạo thêm màu nhẹ cho rượu vang. Giống với rượu vang trắng, các loại rượu vang hồng cũng làm từ hoa quả và uống ngon nhất khi mới làm.
Các loại rượu vang có gas như Champagne ở giai đoạn chiết xuất ban đầu cũng giống như các loại rượu vang thông thường khác. Nhưng loại rượu này còn có thêm giai đoạn lên men thứ hai để tạo bọt tăm. Các loại rượu vang có gas tiêu biểu là Champagne, Cava, Crémant và Sparkling Brut. Rosé Champagne là loại rượu được chế bằng cách thêm một chút rượu vang đỏ vào rượu vang trắng trước khi đưa vào lên men. Với các loại rượu vang có gas rẻ tiền thì không có giai đoạn lên men thứ hai này mà chỉ được bơm vào khí carbon dioxide tạo bọt, phổ biến nhất là soda.
Các loại rượu vang tráng miệng như Port, Sherry, Madeira và Eiswein còn có tên gọi khác là rượu vang thường hay rượu vang bổ. Hàm lượng đường trong các loại rượu này thường khá cao, có lẽ vì thế mà chúng có biệt danh là “rượu vang tráng miệng”. Mặc dù các loại rượu này thường ngọt song không phải tất cả đều như vậy, do đó, không nhất thiết lúc nào các loại rượu vang tráng miệng cũng phải uống kèm theo các món tráng miệng cụ thể.
Các loại rượu vang hoa quả như rượu đào, táo và rượu mâm xôi được làm từ các hoa quả chính theo kiểu từng loại quả riêng biệt hay kết hợp thêm với nho. Bất cứ loại rượu nào trong thành phần có thêm các loại hoa hoả khác ngoài nho thì đều được liệt vào “rượu vang hoa quả”.
Các loại rượu vang đặc biệt
Rượu vang nông nghiệp là những loại rượu được làm từ các nông phẩm ngoài hoa quả và các loại ngũ cốc. Đó có thể là mật ong, hoa quả sấy, thảo dược và các loại hoa (hoa bồ công anh của người Trung Quốc là một ví dụ).
Các loại rượu vang Kosher đều phải tuân thủ quy trình công nghệ rất nghiêm khắc của các giáo sĩ Do Thái. Ngoài ra còn những quy định khác như loại rượu này không được chứa các chất thành phần gia vị hoá học như gelatin, lactose, glycerin, các sản phẩm làm từ ngô hay men không rượu. Các loại rượu vang Kosher chủ yếu dành cho người theo đạo Do Thái trong những ngày lễ Sabbath.
Các loại rượu hữu cơ được chiết xuất từ những loại nho mà trong quá trình chăm sóc không sử dụng phân bón hoá học, thuốc trừ sâu hay thuốc diệt cỏ. Các quy định tiêu chuẩn về rượu hữu cơ ở các nước không giống nhau.
Các loại rượu vang không cồn ban đầu được chiết xuất cũng như các loại rượu vang truyền thống tuy nhiên có thêm một quá trình để loại bỏ hầu như toàn bộ chất cồn trong rượu. Để được xếp vào loại rượu vang không cồn ở Mỹ, nồng độ cồn trong rượu phải thấp hơn 0,5%.
Hầu hết rượu vang ở dạng tĩnh, tức hoàn toàn không có bọt. Còn rượu vang nổ (Sparkling Wine) chính là thứ rượu mà ở Việt Nam chúng ta quen gọi là sâm-panh (Champagne). Bọt tạo ra là bởi carbone dioxyde, có thể là kết quả của quá trình lên men tự nhiên hoặc được người ta thêm vào.
Rượu vang được hình thành qua quá trình lên men, hoàn toàn không chưng cất, rồi được «nuôi » trong thùng gỗ sồi, thời gian bao lâu tuỳ thuộc từng loại rượu, trước khi đóng chai để tiêu thụ. Tên của rượu là do nhà kinh doanh đặt, nó thường liên quan đến một số yếu tố như: tên loại nho để làm thành rượu. VD: Arboleda Cabernet Sauvignon, hay địa danh nơi làm ra rượu nho. VD: Bordeaux Beau-Rivage, Grande Reserve ; có khi tên được đặt ở sau cả nơi làm ra rượu và giống nho. VD: Bourgogne Aligote.
Tuy diện tích trồng nho ở Pháp và Ý đứng thứ hai trên thế giới sau Tây Ban Nha, nhưng Pháp lại đứng đầu thế giới về sản lượng rượu vang. Vùng rượu nho nổi tiếng của Pháp là Bordeaux. Anh Frédéric E. Castéja - người của một dòng họ hiện sở hữu 13 lâu đài trồng nho ở vùng Bordeaux, mới đây có dịp sang Hà Nội, cho biết: Với vang Bordeux người ta có cách phân loại cực kỳ phức tạp. Với những loại hiện có mặt tại thị trường Vieetj Nam, có thể nhận biết ở mấy cấp độ. Vang bàn (Vin de Table- VDT) là loại vang rẻ nhất, nhưng có lượng tiêu thụ lớn, chiếm khoảng 70% số lượng sản xuất, là rượu uống hàng ngày, độ cồn xê dịch từ 8,5 – 15°. Tiếp đó là vang vùng (Vin de Pays- VDP), được làm từ những loại nho trồng ở những vùng nhất định, được kiểm định và xác nhận. Nồng độ cồn tối thiểu trong 1 chai rượu vang vùng là 9-9,5%. Loại cao cấp nhất là vang có nguồn gốc xuất xứ được xác định (Appellation d'Origine Contrôlée - AOC). Loại rượu này được sản xuất áp dụng các nguyên tắc chặt chẽ, gồm: Phương pháp trồng và sản xuất, đất đai, giống nho, lượng cồn tối thiểu (khoảng 10-11%). Trong các loại vang AOC người ta lại phân biệt các loại vang có đẳng cấp cao, vùng Bordeaux loại vang có đẳng cấp cao nhất là Crus Classés 1855. Sau đó là các loại Grand Cru và Premier Cru, Cru Bourgeois, Bordeaux Superieur và cuối cùng là Bordeaux thông dụng. Còn các loại vang Grand Cru đều là những loại vang nổi tiếng và rất đắt.
Chúng ta thường gặp dòng chữ in trên nhãn hiệu “Grand Vin de Bordeaux”. Thực ra thì thành ngữ này có thể sử dụng cho mọi loại rượu vang Bordeaux.
Chai rượu chưa mở, người ta thường đặt nghiêng, là để giữ cho nút lie không bị khô, teo lại gây hở chai khiến không khí lọt vào. Còn chai rượu khi đã mở, tốt nhất là nên uống hết, nếu không hết thì phải bảo quản bằng dụng cụ chuyên dụng và cũng chỉ được đôi ngày, còn sau đó rượu bay mất hương vị, chỉ có thể dùng để nấu.
Chuyên gia rượu vang Tô Việt cho rằng: để chọn một chai rượu vang, phải cảm nhận bằng giác quan: Quan sát bằng mắt để nhận biết màu, sắc thái, độ trong suốt và độ ánh của rượu; ngửi rượu để cảm nhận mùi hương khác nhau, và nếm rượu phân biệt được các vị khác nhau của rượu cũng như độ lan tỏa, độ sánh, độ cồn. Rượu vang ngon phải tổng hợp hài hòa nhiều vị khác nhau, trong đó chủ yếu là 3 vị: ngọt, chát và chua.
Mỗi loại rượu vang cần được bảo quản và thưởng thức ở những nhiệt độ thích hợp để cảm nhận hết vị ngon của nó.
Người ta coi rượu vang là một thực thể sống, phát triển từ non trẻ đến trưởng thành, có thể già và có thể chết. Thế nên, bạn đừng lầm tưởng là rượu càng lâu năm thì càng quý nhé ! Cũng còn tùy loại rượu./.
Trang Chính 